میگرن عصبی چیست و چگونه درمان می شود

میگرن عصبی یکی از شایع‌ترین انواع میگرن مزمن است که به شدت بر کیفیت زندگی روزمره فرد تأثیر می‏‌گذارد. این اختلال عصبی به دلیل تحریک سیستم عصبی مرکزی رخ می‌دهد و با علائمی چون سردرد شدید، تهوع، حساسیت به نور و صدا و حتی مشکلات بینایی همراه است.

در این مقاله، به‌طور جامع به بررسی علل، علائم و انواع مختلف میگرن‌های عصبی صحبت می‌کنیم و بررسی می‌کنیم که بهترین و موثرترین روش درمانی میگرن چیست؟ همراه ما باشید.

میگرن عصبی چیست

میگرن عصبی نوعی اختلال عصبی است که با حملات شدید سردرد همراه بوده و معمولاً یک طرف سر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این نوع میگرن در اثر تغییرات شیمیایی و عصبی در مغز رخ می‌دهد و کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عوامل متعددی از جمله استرس، اضطراب، کمبود خواب، تغییرات هورمونی و حتی برخی از مواد غذایی در بروز و تشدید این نوع میگرن نقش دارند. علاوه بر سردرد، علائمی مانند تهوع، حساسیت به نور و صدا، سرگیجه و اختلال در تمرکز نیز در مبتلایان مشاهده می‌شود. شدت و دفعات حملات سردرد عصبی در افراد مختلف متفاوت است و برخی افراد نیاز به درمان‌های دارویی یا تغییر سبک زندگی برای کنترل آن دارند.

علت میگرن عصبی

میگرن عصبی، که به آن میگرن تنشی یا استرس‌زای عصبی نیز گفته می‌شود، معمولا از ترکیب چندین عامل مختلف ناشی می‏‌شود. مهم‌ترین علل آن عبارتند از:

1. استرس و اضطراب: یکی از دلایل اصلی بروز این نوع میگرن، فشارهای روانی و استرس مزمن است. در زمان‌هایی که فرد با استرس روبه‌رو می‌شود، ترشح برخی از هورمون‌ها مانند کورتیکوستروئیدها بر عملکرد مغز تأثیر می‏‌گذارد و منجر به بروز سردردهای میگرنی می‏‌شود.
2. تنش عضلانی: اضطراب و استرس اغلب باعث ایجاد تنش در عضلات گردن، شانه‌ها و پشت می‌شود. این تنش‌ها به سردردهای میگرنی منجر می‌‏شوند. به ویژه زمانی که فرد در شرایط استرس‌زا قرار دارد و به طور ناخودآگاه عضلات خود را در حالت انقباض نگه می‌دارد.
3. اختلال در عملکرد سیستم عصبی: سیستم عصبی افراد مبتلا به میگرن معمولاً حساس‌تر از افراد عادی است. این حساسیت به راحتی توسط عوامل خارجی مانند نور، صدا، تغییرات دما یا حتی استرس زیاد تحریک شده و باعث بروز میگرن می‏‌شود.
4. عوامل ژنتیکی: در برخی از موارد، ژنتیک نقش مهمی در ایجاد سردرد عصبی دارد. اگر فردی در خانواده خود سابقه میگرن داشته باشد، احتمال ابتلا به این نوع سردرد در او بیشتر است.
5. اختلال در تعادل شیمیایی مغز: تغییرات در سطح برخی مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین و نوراپی‌نفرین نیز در بروز میگرن عصبی نقش دارند. این تغییرات اغلب به واسطه استرس، افسردگی یا تغییرات هورمونی رخ می‎‌دهند.

 علائم سردرد عصبی چیست

میگرن عصبی با علائم متنوعی همراه است که گاهی زندگی روزمره فرد را مختل می‌‎کند. یکی از بارزترین نشانه‌های این نوع میگرن، سردرد شدید و ضربان‌داری است که معمولاً در یک طرف سر احساس می‌شود. این درد از چند ساعت تا چند روز ادامه دارد و در برخی موارد به قدری شدید است که فرد را از انجام فعالیت‌های عادی بازمی‌‏دارد.

حساسیت به نور و صدا یکی دیگر از نشانه‌های رایج این بیماری است. افراد مبتلا معمولاً در هنگام حمله میگرنی تحمل نورهای شدید، صداهای بلند و حتی بوهای تند را ندارند و این عوامل شدت سردرد را افزایش می‎‌دهند. به علاوه، تهوع و استفراغ نیز در برخی از بیماران مشاهده می‌شود که در کنار سردرد، موجب ناتوانی فرد در خوردن و آشامیدن می‌شود.

همچنین برخی از افراد در زمان حمله میگرنی دچار مشکلات بینایی مانند تاری دید، دیدن هاله‌های نورانی یا لکه‌های درخشان می‌شوند. این اختلالات معمولاً موقتی بوده اما اغلب آزاردهنده هستند.

از طرفی، احساس خستگی مفرط و کاهش سطح انرژی پس از پایان حمله میگرنی بسیار رایج است، به طوری که فرد حتی پس از بهبود سردرد همچنان احساس ضعف و بی‌حالی دارد.

سرگیجه، عدم تعادل و ضعف عمومی نیز از دیگر علائم میگرن عصبی به شمار می‌‏روند که برخی از بیماران تجربه می‌کنند. این حالت‌ها باعث می‏‌شود فرد هنگام ایستادن یا حرکت دچار مشکل شود.

حساسیت بیش از حد پوست سر نیز یکی دیگر از علل سردرد عصبی است. برخی افراد احساس سوزش، گزگز یا درد در پوست سر دارند که حتی لمس آرام هم برای آن‌ها آزاردهنده خواهد بود.

 تغییرات خلقی مانند احساس افسردگی، اضطراب یا تحریک‌پذیری نیز ممکن است قبل یا بعد از حمله میگرنی بروز پیدا کند. شناخت این علائم و توجه به تغییرات بدن نقش مهمی در کنترل و مدیریت میگرن دارد.

 انواع میگرن عصبی  

میگرن عصبی انواع مختلفی دارد که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند. در ادامه آنها را توضیح می‌‎دهیم:

 میگرن عصبی با اورا

در میگرن عصبی با اورا، فرد قبل از شروع سردرد علائم پیش‌درآمدی مانند دیدن نورهای چشمک‌زن، اختلال در تکلم و سوزن‌سوزن شدن اندام‌ها را تجربه می‌کند. این علائم معمولاً بین ۱۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از شروع سردرد ظاهر می‌شوند و همراه با تغییرات خلقی، سرگیجه و حتی مشکلات تمرکز است. به علاوه برخی افراد در این مرحله احساس گیجی یا حساسیت شدید به نور و صدا دارند.

سردرد عصبی با اورا معمولاً نشانه‌ای هشداردهنده است که نشان می‌دهد حمله میگرنی در حال آغاز شدن است و فرد باید اقدامات لازم برای مدیریت آن را انجام دهد.

 میگرن بدون اورا عصبی

این نوع رایج‌ترین نوع میگرن عصبی است که بدون علائم پیش‌درآمدی رخ می‌دهد و فرد سردردهای ضربان‌دار شدیدی را تجربه می‌کند. این سردردها معمولاً در یک طرف سر احساس شده و چند ساعت تا چند روز ادامه دارند. افراد مبتلا به این نوع میگرن اغلب با حساسیت شدید به نور، صدا و بوهای تند روبه‌رو هستند. علائمی مانند تهوع، استفراغ و خستگی نیز ممکن است همراه با حمله میگرنی بروز پیدا کنند. میگرن بدون اورا گاهی ناگهانی اتفاق می‌افتد و شدت آن به گونه‌ای است که فرد را از انجام کارهای روزمره بازمی‌دارد.

میگرن بدون سردرد

در برخی افراد، میگرن عصبی بدون احساس درد در سر اتفاق می‌افتد اما علائم دیگر مانند اختلالات بینایی و حالت تهوع وجود دارد. این نوع میگرن که به عنوان "میگرن خاموش" نیز شناخته می‌شود، معمولا شامل علائمی مانند سرگیجه، حساسیت به نور و صدا، ضعف عمومی و حتی مشکلات شناختی است. جالب است بدانید برخی از افراد در مدت زمان حمله این نوع میگرن، احساس سنگینی در سر یا فشار در ناحیه چشم‌ها را دارند. اگرچه این نوع میگرن بدون سردرد است، اما همچنان بر عملکرد روزانه فرد تأثیر منفی می‏گذارد.

میگرن همی پلاژیک عصبی

این نوع نادر از سردرد عصبی است که باعث ضعف و بی‌حسی موقت در یک طرف بدن شده و علائمی شبیه به سکته مغزی دارد. افراد مبتلا به میگرن همی‌پلاژیک ممکن است دچار مشکلاتی مانند اختلال در گفتار، تاری دید، از دست دادن تعادل و احساس گیجی شوند. این علائم معمولاً به طور موقت رخ داده و پس از چند ساعت یا چند روز برطرف می‌شوند. در برخی موارد، حملات این نوع میگرن با درد شدید سر همراه است، اما در موارد دیگر تنها علائم عصبی ظاهر می‌شود. به دلیل شباهت علائم این نوع میگرن با سکته مغزی، تشخیص صحیح آن بسیار مهم است.

میگرن عصبی مزمن

اگر سردردهای میگرنی بیش از ۱۵ روز در ماه رخ دهند، فرد دچار میگرن مزمن است که تأثیر شدیدی بر کیفیت زندگی او دارد. این نوع میگرن معمولاً با حملات مکرر همراه است و شدت آن در روزهای مختلف متفاوت است. میگرن مزمن باعث مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی و کاهش تمرکز می‎شود. برخی از عوامل محرک این نوع میگرن شامل استرس، تغییرات هورمونی، مصرف بیش از حد داروهای مسکن و بی‌خوابی هستند. افراد مبتلا به میگرن مزمن عصبی، معمولاً نیاز به روش‌های درمانی طولانی‌مدت دارند تا دفعات و شدت حملات کاهش یابد.

میگرن شبکیه عصبی

میگرن شبکیه عصبی باعث اختلالات بینایی موقت یا حتی نابینایی در یک چشم می‌شود و معمولاً همراه با سردردهای شدید است. این وضعیت گاهی به دلیل کاهش جریان خون به شبکیه رخ می‌دهد و از چند دقیقه تا یک ساعت ادامه دارد. علائم دیگر این نوع میگرن شامل دیدن نقاط تاریک، کاهش وضوح بینایی و در برخی موارد درد پشت چشم است. میگرن شبکیه بیشتر در افرادی که سابقه میگرن کلاسیک دارند دیده می‌شود و در برخی موارد با سایر مشکلات چشمی مانند افزایش فشار داخل چشم اشتباه گرفته می‌شود.

 عوارض و خطرات میگرن عصبی

یکی از عوارضی که معمولا در اثر سردرد عصبی بروز می‏‌کند، تشدید اختلالات عصبی است. افرادی که به دفعات مکرر دچار این نوع میگرن می‌شوند، گاهی با ضعف موقت در یک سمت بدن، تاری دید طولانی‌مدت یا از دست دادن تعادل مواجه می‌شوند.

از دیگر عوارض و خطرات میگرن عصبی، افزایش احتمال بروز سکته مغزی است. تحقیقات نشان داده‌اند که افرادی که میگرن را همراه با علائم پیش‌درآمدی مانند مشکلات بینایی، بی‌حسی یا گزگز در اندام‌ها تجربه می‌کنند، بیش از سایرین در معرض خطر سکته مغزی قرار دارند.

یکی دیگر از عوارض احتمالی میگرن عصبی، اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب است. همچنین برخی افراد به دلیل تجربه دردهای شدید و غیرقابل‌پیش‌بینی، دچار استرس مداوم می‌شوند که این موضوع سلامت روانی آن‌ها را تهدید می‌کند.

حملات شدید و مداوم میگرن عملکرد حافظه و تمرکز را مختل می‌‏کند. بسیاری از افراد در دوران حملات میگرنی دچار مشکلاتی در یادگیری، تصمیم‌گیری و پردازش اطلاعات می‌شوند.

از دیگر عوارض این نوع میگرن، تأثیرات آن بر سلامت قلب و عروق است. پزشکان معتقدند افرادی که به‌طور مرتب دچار حملات میگرنی می‌شوند، در معرض ابتلا به فشار خون بالا و سایر مشکلات قلبی هستند.

میگرن عصبی در کودکان

کودکان نیز برخی اوقات به میگرن عصبی مبتلا می‎‌شوند و علائم آن در این سنین متفاوت از بزرگسالان است. به‌جای سردرد، درد شکم یکی از شایع‌ترین نشانه‌ها است که به‌طور مکرر در کودکان رخ می‏‌دهد. تغییرات رفتاری مانند تحریک‌پذیری و بی‌قراری نیز در کودکان مبتلا به سردرد عصبی مشاهده می‌شود. علاوه بر این، کاهش اشتها و مشکلات گوارشی از دیگر علائم رایج این نوع میگرن در کودکان است. همچنین اختلالات خواب نیز ممکن است به‌دلیل درد و ناراحتی ناشی از میگرن ایجاد شده و باعث بروز مشکلاتی در روند خواب کودک شود.

 درمان میگرن عصبی

درمان میگرن عصبی معمولاً ترکیبی از روش‌های دارویی و تغییرات در سبک زندگی است. پزشکان اغلب داروهایی نظیر مسکن‌ها، داروهای ضدالتهاب، و داروهای پیشگیرانه مانند بتابلوکرها و داروهای ضدافسردگی را برای کنترل و کاهش علائم تجویز می‌کنند. علاوه بر این، تغییرات در سبک زندگی اهمیت زیادی دارد. کاهش استرس از طریق فعالیت‌هایی چون مدیتیشن، یوگا و تکنیک‌های آرام‌سازی نیز تأثیرات مثبتی در کاهش بروز حملات میگرنی دارد.

همچنین خواب کافی، رژیم غذایی سالم، اجتناب از مصرف الکل و کافئین، و ورزش منظم از دیگر عوامل مؤثر در کاهش شدت و تعداد حملات میگرنی هستند. به رغم این که هنوز درمان قطعی میگرن عصبی کشف نشده است، اما برخی روش‌ها مانند طب سوزنی و ماساژ درمانی نیز به عنوان گزینه‌های کمکی در درمان این نوع سردرد مطرح می‌شوند.

درمان میگرن عصبی در خانه

برای درمان میگرن عصبی در خانه، رعایت چند روش مؤثر در کاهش درد و پیشگیری از حملات موثر است. استراحت در یک محیط آرام و تاریک هنگام شروع حمله، استفاده از کمپرس سرد یا گرم روی سر و گردن و نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از کم‌آبی بدن توصیه می‌شود. همچنین مصرف چای زنجبیل یا دمنوش بابونه به کاهش التهاب و آرامش اعصاب نیز کمک می‌کند.

ماساژ ملایم سر و شقیقه‌ها با روغن‌های طبیعی مانند اسطوخودوس یا نعناع نیز تأثیر آرام‌بخشی دارد. در نهایت رعایت یک برنامه خواب منظم، اجتناب از مصرف غذاهای محرک مانند کافئین و شکلاتو انجام تمرینات تنفسی یا مدیتیشن نیز در کنترل میگرن مفید است.

سخن پایانی

در این مقاله برررسی کردیم که میگرن عصبی یکی از شایع‌ترین انواع سردردهای مزمن است که بر اثر تغییرات شیمیایی و عصبی در مغز ایجاد می‌شود. این اختلال معمولاً با سردردهای شدید، تهوع، حساسیت به نور و صدا، سرگیجه و مشکلات بینایی همراه است. عوامل مختلفی مانند استرس، تغییرات هورمونی، بی‌خوابی، تغذیه نامناسب و ژنتیک در بروز و تشدید آن نقش دارند.

سردرد عصبی انواع مختلفی از جمله میگرن با اورا (همراه با علائم پیش‌درآمدی)، میگرن بدون اورا (شایع‌ترین نوع)، میگرن خاموش (بدون سردرد اما با سایر علائم) و میگرن همی‌پلاژیک (ایجاد ضعف در یک طرف بدن) دارد. شناخت علائم و عوامل تحریک‌کننده میگرن عصبی در مدیریت و کاهش شدت حملات مؤثر است. درمان‌های مختلفی مانند مصرف دارو، تغییر سبک زندگی، کنترل استرس و پرهیز از محرک‌های میگرن باعث کاهش شدت و دفعات حملات میگرن می‎‌شود.