سردرد تنشی چیست و چگونه درمان می شود

سردرد تنشی یکی از انواع سردرد اولیه (سردردهای اولیه به دلیل یک بیماری یا مشکل زمینه‌ای دیگر ایجاد نمی‌شوند، بلکه خودشان یک مشکل مستقل هستند.) است که معمولاً به‌صورت دردی خفیف تا متوسط در دو طرف سر احساس می‌شود و با فشار یا سفتی در ناحیه پیشانی، شقیقه‌ها یا پشت سر همراه است. برخلاف سردردهای میگرنی، این نوع سردرد معمولاً با حالت تهوع یا حساسیت شدید به نور و صدا همراه نیست. عوامل مختلفی مانند استرس، خستگی، کمبود خواب و وضعیت نامناسب بدن هنگام نشستن یا کار کردن در بروز آن نقش دارند.

شناخت دقیق این سردرد و اتخاذ روش‌های مناسب برای کاهش یا پیشگیری از آن، تأثیر زیادی بر بهبود کیفیت زندگی افراد دارد. در این مقاله، به بررسی جزئیات بیشتری درباره این موضوع می‎‌پردازیم. همراه ما باشید.

 سردرد تنشی چیست

همانطور که مختصرا در مقدمه هم توضیح دادیم، سردرد تنشی یکی از شایع‌ترین انواع سردرد است که به‌صورت دردی خفیف تا متوسط در دو طرف سر احساس می‌شود. این نوع سردرد اغلب به شکل فشار یا سفتی در ناحیه پیشانی، شقیقه‌ها یا پشت سر ظاهر شده و معمولاً با علائمی مانند خستگی، سفتی عضلات گردن و کاهش تمرکز همراه است. همچنین برخلاف میگرن، سردرد تنشی ضربان‌دار نیست و معمولاً بدون تهوع یا حساسیت به نور و صدا رخ می‌دهد. استرس، خستگی، وضعیت نامناسب بدن و کمبود خواب از مهم‌ترین عوامل ایجاد این نوع سردرد هستند.

علائم سردرد تنشی

علائم سردرد تنشی در افراد مختلف متفاوت است، اما بسیاری آن را به‌صورت دردی ملایم تا متوسط توصیف می‌کنند که به‌طور مداوم ادامه دارد. این درد معمولاً به شکل فشاری است که دو طرف سر را در بر می‌گیرد، شبیه به احساسی که هنگام قرار گرفتن در یک گیره تجربه می‌شود. علاوه بر این، سفتی و درد در ناحیه گردن و شانه‌ها نیز از نشانه‌های رایج این نوع سردرد است. برخی افراد هنگام بروز این نوع درد، حساسیت بیشتری نسبت به نور و صدا پیدا می‌کنند. علائم این نوع سردرد معمولاً به‌آرامی ظاهر شده و معمولا از نیم ساعت تا چند روز ادامه دارد.

 نکته قابل توجه این است که برخلاف میگرن، سردرد تنشی معمولاً با علائمی مانند تهوع، استفراغ یا حساسیت شدید به نور همراه نیست، که همین ویژگی آن را از سایر انواع سردرد متمایز می‌کند.

علل سردرد تنشی چیست

این نوع سردرد معمولاً به علت ترکیبی از عوامل فیزیکی و روانی ایجاد می‌شود. استرس و اضطراب از بزرگ‌ترین عوامل ایجاد آن به شمار می‌روند. زمانی که فرد تحت فشارهای روانی قرار می‌گیرد یا دچار نگرانی‌های مستمر می‌شود، عضلات گردن و شانه‌ها دچار انقباض می‌شوند که این انقباض‌ها به سردرد منجر می‌‎شود. همچنین، کشیدگی عضلات گردن به دلیل نشستن طولانی‌مدت یا قرارگیری در وضعیت‌های نامناسب نیز عامل مهمی در بروز آن است.

عوامل دیگری که به در ایجاد این نوع سردرد تاثیر می‌‎گذارند، مشکلات خواب و اختلالات روانی هستند. خواب ناکافی یا بی‌کیفیت موجب تشدید این سردردها می‎‌شود، زیرا بدن زمانی که به درستی استراحت نمی‌کند، بیشتر مستعد بروز چنین مشکلاتی است. علاوه بر این، کمبود آب بدن یا تغذیه نامناسب نیز عاملی برای ابتلا به سردرد از نوع تنشی است، زیرا بدن به تعادل مایعات و مواد مغذی برای عملکرد صحیح نیاز دارد.

انواع سردرد تنشی

به‌طور کلی انواع سردردهای تنشی به سه نوع اصلی سردرد مزمن، سردرد اپیزودیک غیرمکرر و سردرد اپیزودیک مکرر تقسیم می‌شود. در ادامه، ویژگی‌های هر یک را بررسی می‎کنیم.

سردرد مزمن تنشی

سردرد مزمن تنشی به‌صورت مداوم و تقریباً هر روز رخ می‌‎دهد و حداقل ۱۵ روز در ماه ادامه دارد. افراد مبتلا اغلب احساس فشار و سنگینی در سر خود دارند که با خستگی و کاهش تمرکز همراه است. به علاوه این نوع سردرد معمولاً ناشی از استرس‌های طولانی‌مدت، تنش‌های عضلانی مزمن و الگوهای نامناسب خواب است. عواملی مانند استفاده طولانی‌مدت از کامپیوتر، نشستن نادرست و کم‌آبی بدن در بروز سردرد مزمن تنشی نقش دارند. برخلاف میگرن، این نوع سردرد با علائمی مانند تهوع یا حساسیت به نور و صدا همراه نیست، اما زندگی روزمره فرد را مختل می‎کند.

سردرد تنشی اپیزودیک غیرمکرر

سردرد تنشی اپیزودیک غیر مکرر کمتر از ۱۲ روز در سال رخ می‌دهد و معمولاً به دلیل استرس‌های مقطعی، کم‌خوابی یا خستگی ایجاد می‌شود. درد آن خفیف تا متوسط بوده و معمولاً با استراحت، نوشیدن آب کافی و کاهش استرس برطرف می‌شود. افراد مبتلا به این نوع سردرد اغلب آن را به‌عنوان یک درد مبهم و فشارنده در دو طرف سر احساس می‌کنند. همچنین برخلاف سردردهای شدیدتر، سردرد تنشی اپیزودیک غیر مکرر تأثیر زیادی بر عملکرد روزانه فرد ندارد، اما اگر پشت سر هم رخ دهد، به سردرد اپیزودیک مکرر تبدیل می‌‎شود.

سردرد اپیزودیک مکرر تنشی

در سردرد اپیزودیک مکرر تنشی، فرد بین ۱ تا ۱۴ روز در ماه دچار درد می‌شود که اغلب چند ساعت تا چند روز ادامه دارد. این نوع سردرد بیشتر در افرادی دیده می‌شود که سبک زندگی پرتنش دارند و به‌طور مداوم در معرض فشارهای روحی و جسمی قرار می‌گیرند. علائم آن شامل احساس فشار در دو طرف سر، درد یکنواخت و سفتی در گردن و شانه‌هاست. توجه داشته باشید اگر سردرد اپیزودیک مکرر تنشی درمان نشود، ممکن است به سردرد مزمن تنشی تبدیل شود.

تفاوت سردرد میگرنی با تنشی

سردردهای میگرنی و تنشی رایج‌ترین انواع سردرد هستند، اما ویژگی‌های متفاوتی دارند. سردرد میگرنی معمولاً به‌صورت دردی شدید و ضربان‌دار ظاهر می‌شود که بیشتر در یک سمت سر حس می‌شود. این نوع سردرد با علائمی مانند حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا همراه است. برخی از افراد پیش از شروع میگرن، هاله‌های نوری یا اختلالات بینایی را تجربه می‌کنند. میگرن اغلب تحت تأثیر عوامل ژنتیکی، تغییرات هورمونی، مصرف برخی غذاها، استرس و بی‌خوابی ایجاد می‌شود و از چند ساعت تا چند روز ادامه دارد.

در مقابل، سردرد تنشی معمولاً خفیف‌تر است و به‌صورت احساس فشار یا سفتی در سر بروز می‌کند. این درد اغلب دوطرفه بوده و شبیه به حس فشاری است که یک نوار محکم دور سر ایجاد می‌کند. برخلاف میگرن، سردرد تنشی معمولاً با علائمی مانند تهوع یا حساسیت به نور همراه نیست، اما فرد دچار سفتی در ناحیه گردن و شانه‌ها می‎‌شود. این نوع سردرد بیشتر در اثر استرس، اضطراب، خستگی، کم‌آبی بدن و وضعیت نامناسب بدن ایجاد می‌شود.

از نظر مدت‌زمان، سردرد میگرنی از چند ساعت تا چند روز ادامه پیدا می‌‎کند، در حالی که سردرد تنشی معمولاً چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد، اما در برخی موارد طولانی‎‌تر می‌‎شود.

چگونگی تشخیص سردرد تنشی

تشخیص سردردهای تنشی معمولاً بر اساس شرح حال بیمار و بررسی علائم او انجام می‌شود. پزشک ابتدا از بیمار درباره مدت‌زمان، شدت و الگوی سردرد سؤال کرده و عوامل محرک احتمالی را بررسی می‌کند. در ادامه، برای اطمینان از اینکه علائم ناشی از بیماری‌های دیگر نیست، معاینات فیزیکی و آزمایش‌های تکمیلی برای او انجام می‎شود.

یکی از مراحل مهم تشخیص، بررسی وضعیت عضلات گردن و شانه‌ها است، زیرا سردرد تنشی اغلب با تنش و گرفتگی این نواحی همراه است. پزشک با لمس این عضلات، میزان سفتی و حساسیت آن‌ها را ارزیابی می‌کند. در برخی موارد، به‌ویژه زمانی که سردرد غیرعادی یا شدید به نظر برسد، پزشک انجام تصویربرداری مغزی مانند ام‌آر‌آی (MRI) یا سی‌تی‌اسکن (CT Scan) را تجویز می‎‌کند تا احتمال بیماری‌های جدی‌تر مانند تومور مغزی یا مشکلات عروقی رد شود.

علاوه بر این، بررسی سبک زندگی و میزان استرس بیمار بخش مهمی از روند تشخیص را تشکیل می‌دهد. پزشک درباره میزان خواب، الگوی تغذیه، فعالیت‌های روزانه و میزان استرس فرد سؤال کرده و در برخی موارد توصیه‌هایی برای کاهش عوامل محرک ارائه می‌دهد. ثبت روزانه سردردها نیز یکی از روش‌هایی است که به پزشک کمک می‌کند الگوی بروز سردرد را بهتر تحلیل کند.

 راه های مقابله و پیشگیری از سردردهای تنشی

برای کاهش و پیشگیری از این نوع سردرد، رعایت برخی نکات ساده اما مؤثر نقش مهمی دارند. یکی از مهم‌ترین اقدامات، کاهش استرس از طریق مدیتیشن، تمرینات تنفس عمیق و تکنیک‌های آرام‌سازی است. انجام این روش‌ها باعث کاهش تنش‌های عضلانی و ذهنی شده و احتمال بروز سردرد را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، حفظ وضعیت صحیح بدن هنگام نشستن و ایستادن اهمیت زیادی دارد، زیرا قرار گرفتن نادرست بدن به‌ویژه هنگام کار با رایانه یا مطالعه طولانی‌مدت، باعث افزایش تنش عضلانی در گردن و شانه‌ها شده و زمینه‌ساز سردرد تنشی می‌شود.

از دیگر اقدامات جهت مقابله و  پیشگیری از سردر تنشی، استراحت کافی و داشتن خواب منظم است. بی‌خوابی یا خواب نامنظم بدن را در حالت استرس قرار می‎‌دهد و احتمال بروز سردرد را تا حد زیادی افزایش می‌‎دهد. همچنین، باید از مصرف بیش از حد کافئین و الکل پرهیز کرد، زیرا این مواد تعادل شیمیایی مغز را مختل کرده و احتمال بروز سردرد را بیشتر می‌کنند.

ورزش‌های منظم مانند یوگا، پیاده‌روی و تمرینات کششی نیز به بهبود گردش خون و کاهش تنش عضلانی کمک کرده و تأثیر مثبتی در پیشگیری از سردرد تنشی بسیار موثر هستند. در کنار همه این موارد، نوشیدن آب کافی در طول روز نیز ضروری است، زیرا کم‌آبی بدن یکی از عوامل تحریک‌کننده سردرد تنشی به شمار می‌‎رود.

روش های درمان سردرد تنشی

خوشبختانه روش‌های مختلفی برای درمان و کاهش شدت سردرد تنشی وجود دارد. در ادامه این بخش به برخی از روش‌های درمان سردرد تنشی اشاره می‌کنیم که باعث تسکین علائم و پیشگیری از بروز سردردهای بعدی می‎‌شود.

ماساژ درمانی

ماساژ درمانی یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش سردرد است. ماساژ ناحیه گردن، شانه‌ها و پیشانی تنش عضلانی را  کاهش می‎‌دهد و جریان خون در این نواحی را بهبود می‌‎بخشد. این کار در کاهش درد و احساس فشار در سر موثر بوده و باعث تسکین سریع‌تر سردرد می‌شود. همچنین استفاده از روغن‌های معطر مانند روغن اسطوخودوس یا نعناع نیز اثرات آرام‌بخشی داشته و به رفع تنش‌های عضلانی کمک شایانی می‌‎کند.

دارو درمانی

دارو درمانی یکی دیگر از روش‌های معمول و مفید برای مدیریت سردرد تنشی است. در مواردی که درد شدت زیادی دارد یا به‌طور مداوم ایجاد می‌شود، مصرف داروهای مسکن باعث بهبودی و کاهش درد می‎‌شود. داروهایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن درد را تسکین ‎می‎‌دهند و به فرد این امکان را می‌دهند که به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهد. اما در صورتی که سردرد تنشی به یک مشکل مزمن تبدیل شود، پزشک معمولا داروهای ضدافسردگی یا شل‌کننده‌های عضلانی را نیز تجویز می‏‌کند. این داروها باعث کاهش تنش‌های عضلانی و روانی در فرد می‎‌شوند و احتمال بروز سردردهای بعدی را نیز کاهش می‎‌دهند.

سخن پایانی

در این مقاله به موضوع سردرد تنشی پرداختیم. این درد، یکی از رایج‌ترین انواع سردرد است و معمولاً به‌صورت درد خفیف تا متوسط در دو طرف سر احساس می‌شود و اغلب با احساس فشار یا سفتی در ناحیه پیشانی، شقیقه‌ها یا پشت سر همراه است. این نوع سردرد در اثر عواملی مانند استرس، خستگی، کمبود خواب، وضعیت نامناسب بدن و کشیدگی عضلات گردن و شانه‌ها ایجاد می‌شود.

از طرفی، سردرد تنشی به سه نوع مزمن، اپیزودیک غیرمکرر و اپیزودیک مکرر تقسیم می‌شود. برخلاف سردرد میگرنی، این سردرد معمولاً با حالت تهوع یا حساسیت به نور و صدا همراه نیست. درمان سردرد تنشی شامل تغییر سبک زندگی، مدیریت استرس، استراحت کافی، ورزش، اصلاح وضعیت بدن و در برخی موارد، مصرف داروهای مسکن یا شل‌کننده‌های عضلانی تحت نظر پزشک است.