توانبخشی سکته مغزی بدون دارو

سکته مغزی یکی از شایع‌ترین عارضه‌های مغزی در جهان است، به طوریکه دومین عامل مرگ و میر و سومین علت ناتوانی در دنیا به شمار می‌رود. عوارض سکته مغزی شدید گاهی باعث از بین رفتن عملکرد صحیح عضله یا مفصل و ایجاد اختلال در حرکت بیمار یا فلجی می‌شود. کیفیت زندگی افراد را تا حد زیادی کاهش می‌دهد و باعث ناتوانی شدید می‌شود. به همین دلیل توانبخشی سکته مغزی اهمیت زیادی دارد و به بیمار کمک می‌کند تا حد ممکن توانایی‌های قبلی خود را بازیابی کند. یکی از روش‌های درمان سکته مغزی بدون دارو استفاده از دستگاه rtms است. در این مقاله از سایت تهران آرتی‌ام‌اس با بازتوانی بعد از سکته مغزی به کمک rtms آشنا می‌شویم.

توانبخشی و بازتوانی سکته مغزی چگونه انجام می شود؟

برای اینکه با توانبخشی سکته مغزی بهتر آشنا شویم، لازم است ابتدا با سکته مغزی و انواع آن آشنا شویم. به طور کلی دو نوع سکته مغزی وجود دارد که عبارتند از:

سکته مغزی ناشی از ایسکمی

مغز انسان برای داشتن عملکرد صحیح به اکسیژن نیاز دارد و به همین خاطر شریان‌ها خون غنی از اکسیژن را به تمام قسمت‌های مغز می‌رسانند. متاسفانه گاهی به دلایل مختلف ممکن است رگ‌های خونی مغز مسدود یا پاره شوند که باعث می‌شود، جریان خون بخشی از مغز قطع شود. در نتیجه قطع جریان خون، سلول‌های مغز در عرض چند دقیقه می‌میرند، زیرا نمی‌توانند اکسیژن موردنیاز خود را دریافت کنند. درنتیجه قسمت‌هایی از مغز آسیب  دیده و از دست می‌روند و ایسکمی اتفاق می‌افتد.

ایسمکی دارای دو حالت گذرا و دائمی است. در ایسکمی گذرا به طور موقت به قسمت‌هایی از مغز خون نمی‌رسد. در نتیجه برای مدت کوتاهی علائمی شبیه به سکته مغزی ایجاد می‌شود که طی 24 ساعت از بین می‌رود. ایسکمی دائمی اما همان سکته مغزی است که باعث بروز سردرد ناگهانی، سرگیجه، اختلالات حرکتی و ... می‌شود و ممکن است عوارض سکته مغزی تا مدت‌ها پایدار باشند.

سکته مغزی ناشی از خونریزی مغزی

حالت دوم سکته مغزی ناشی از خونریزی مغزی است. در این حالت رگ‌های مغزی به دلایل مختلف پاره می‌شوند و جریان خون قطع می‌شود. این حالت به دلایل مختلفی مثل فشار خون بالا اتفاق می‌افتد.

پس از سکته بیماران، تغییراتی در فعالیت الکتریکی سلول‌های مغز رخ می‌دهد که باعث آسیب مغزی پایدار، ناتوانی طولانی‌مدت یا حتی مرگ می‌شود. به همین دلیل بسیاری از بیماران اختلال در گفتار، اختلال در بینایی، مشکلات فیزیکی و ذهنی و از دست دادن تعادل را تجربه می‌کنند. توانبخشی سکته مغزی مجموعه‌ای از روش‌های درمانی مختلف است که به بیمار کمک می‌کند تا مهارت‌های از دست‌رفته را مجددا به دست آورد. زیرا در بسیاری از موارد امکان بهبودی مغز وجود دارد.

چه روش هایی برای توانبخشی سکته مغزی وجود دارد؟

توانبخشی بعد از سکته مغزی شامل مجموعه‌ای از روش‌های درمانی است که به بهبود عملکرد مغز، بازیابی توانایی‌های حرکتی و گفتاری و ارتقای کیفیت زندگی بیمار کمک می‌کند. برخی از مهم‌ترین روش‌های توانبخشی عبارتند از:

فیزیوتراپی: شامل بهبود قدرت، تعادل و هماهنگی حرکتی، تمرینات حرکتی برای بازیابی توانایی‌های از دست رفته، استفاده از دستگاه‌های کمکی مانند واکر یا عصا می‌شود.

کاردرمانی: این روش شامل آموزش مهارت‌های روزمره مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و نوشتن، تقویت استقلال فردی بیمار، استفاده از تکنیک‌ها و وسایل کمکی برای انجام کارهای روزمره می‌شود.

گفتار درمانی: شامل کمک به بهبود مهارت‌های گفتاری و زبانی، تمرینات برای تقویت عضلات موردنیاز برای گفتار و بلع، تکنیک‌های جایگزین برای برقراری ارتباط می‌شود.

توانبخشی شناختی و ذهنی: شامل تمرینات برای تقویت حافظه، توجه و حل مسئله، کمک به کاهش مشکلات تمرکز و تصمیم گیری، تکنیک‌های کاهش استرس و اضطراب می‌شود.

استفاده از روش‌های نوین: شامل استفاده از دستگاه آر تی ام اس، نوروفیدبک، بیوفیدبک و درمان با ربات‌ها و واقعیت مجازی می‌شود.

امروزه روش‌های زیادی برای کمک به بهبودی افراد وجود دارد که یکی از آن‌ها درمان سکته مغزی با دستگاه rTMS است. اما سوالی که پیش می‌آید این است که rtms چیست ؟ rTMS یک روش درمانی غیرتهاجمی و بدون درد است که که برای تحریک سلول‌های مغز و ایجاد تغییرات الکتروفیزیولوژیکی استفاده می‌شود. در نتیجه تحریک نورون‌ها در نواحی موردنظر فعالیت الکتریکی آن‌ها تغییر می‌کند. هنگامی که این تحریک در فواصل منظم انجام می‌شود، rTMS نامیده می‌شود.

نحوه عملکرد بازتوانی سکته مغزی با rtms چگونه است؟

rTMS یا تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال مکرر روشی برای تحریک سیستم عصبی مرکزی است. در این روش یک سیم پیچ رسانا روی پوست سر بیمار قرار می‌گیرد که با عبور جریان الکتریکی از آن پالس‌های الکترومغناطیسی کوتاهی ایجاد می‌شوند. این پالس مغناطیسی با مقاومت بسیار کمی از لایه‌های جمجمه مثل پوست، استخوان و قشر مخ عبور می‌کند و به نواحی خاصی از مغز ارسال می‌شود.

درنهایت این پالس‌های مغناطیسی به اعماق مغز می‌رسند تا با استفاده از جریان‌های الکتریکی، سلول‌های مغز را تحریک کند. در درمان سکته مغزی با تحریک مغناطیسی مغز، نورون‌های مغز درگیر پدیده‌ای طبیعی به نام نوروپلاستیسیته می‌شوند. نوروپلاستیسیته به مغز کمک می‌کند که عملکردهای آسیب‌دیده را به نواحی سالم اختصاص دهد و اصطلاحا دوباره خود را سیم‌کشی کند.

از آنجایی که هر طرف مغز، سمت مخالف بدن را کنترل می‌کند و تمام حرکات، مستلزم همکاری دو طرف مغز است؛ تحریک مغناطیسی علاوه بر قسمت آسیب‌دیده مغز، طرف سالم را نیز هدف قرار می‌دهد. مثلا برای حرکت‌دادن دست چپ، سمت راست مغز باید یک سیگنال تحریکی و سمت چپ یک سیگنال بازدارنده ارسال کند تا تعادل بدن حفظ شود؛ اما متأسفانه پس از سکته مغزی، مغز دیگر نمی‌تواند سیگنال‌های صحیح را ارسال کند و این تعادل از بین می‌رود. آرتی‌ام‌اس با تحریک هر دو طرف مغز این تعادل را بازیابی می‌کند.

rTMS  توسط کلینیک و پزشک متخصص در فرکانس‌های مختلف ازجمله فرکانس پایین، متوسط و بالا با توجه به اینکه کدام بخش از مغز قرار است درمان شود، اعمال خواهد شد. در واقع rTMS با فرکانس پایین معمولا برای تحریک بخشی از مغز در همان سمت آسیب‌دیده بدن استفاده می‌شود؛ اما با فرکانس متوسط یا بالا برای تحریک بخشی از مغز در سمت سالم بدن استفاده می‌شود.

سکته مغزی باعث بیش فعالی نسبی نیمکره سالم به دلیل رها شدن از مهار متقابل، توسط نیمکره مخالف می‌شود. این پدیده برهم کنش‌های بازدارنده بین نیمکره‌ای نامیده می‌شود. بنابراین تحریک مهاری rTMS به نیمکره آسیب‌دیده با فرکانس پایین می‌تواند این مشکل را مهار کند. علاوه بر این، محققان پیشنهاد می‌کنند که تحریک نیمکره آسیب دیده با فرکانس بالا برون ده قشر نخاعی را افزایش می‌دهد و منجر به نتایج درمانی امیدوارکننده می‌شود.

همچنین آرتی‌ام‌اس نمی‌تواند به تنهایی باعث بازیابی حرکتی پس از سکته شود، ولی می‌تواند بر بسیاری از مدارهای مغزی آسیب‌دیده تاثیر بگذارد. بنابراین، تحریک مغناطیسی مغز را برای درمان بیشتر و اثرگذاری بهتر آماده می‌کند. به همین خاطر بهتر است در کنار این روش، از سایر روش‌های فیزیوتراپی و تمرین درمانی هم استفاده کنید تا بهترین نتایج را ببیند.

بیشتر بخوانید: جدیدترین درمان اسکیزوفرنی بدون دارو چگونه انجام میشود؟

فواید توانبخشی سکته مغزی با دستگاه آر تی ام اس

با توجه به نتایج تحقیقات جدید، استفاده از روش توانبخشی غیرتهاجمی RTMS می‌تواند برای بازتوانی پس از سکته مغزی مفید باشد. فواید بازتوانی سکته مغزی با آر تی ام اس شامل موارد زیر است:

یکی از مهم‌ترین فواید این روش درمانی غیرتهاجمی بودن آن است. توانبخشی سکته مغزی با rtms بدون درد، دارو، بیهوشی و ... به بازیابی توانایی‌های از دست‌رفته کمک می‌کند.

rTMS باعث مهار افزایش فعالیت در قشر حرکتی سالم یا تحریک فعالیت کاهش یافته در قشر حرکتی آسیب‌دیده می‌شود. در نتیجه عدم تعادل در فعالیت بین دو قشر حرکتی به حالت عادی بازمی‌گردد.

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که این درمان علاوه بر اینکه بسیاری از علائم ثانویه پس از سکته را درمان می‌کند، موثرترین نتایج را در درمان اختلال‌های حرکتی پس از سکته مغزی دارد. برای مثالrTMS  برای افرادی که در راه‌رفتن یا در عملکرد بازو و دست خود مشکل دارند، مفید است.

همچنین این روش درمانی می‌تواند برخی از اثرات شناختی سکته مغزی را نیز درمان کند. برای مثال تنها ده دقیقه تحریک مغناطیسی منجر به پیشرفت‌های قابل‌توجهی در مهارت‌های نام‌گذاری می‌شود. استفاده از rTMS همچنین می‌تواند باعث افزایش انعطاف‌پذیری عصبی در طول تمرینات حرکتی شود که به بیمار امکان می‌دهد به پیشرفت خود ادامه دهد.

بیشتربخوانید: روش های کنترل و درمان بی اختیاری ادرار

آیا توانبخشی سکته مغزی با آر تی ام اس معایبی دارد؟

به طور معمول یک جلسه rTMS غیر تهاجمی و بدون درد است و عوارض جانبی خاصی به دنبال ندارد. فقط یک سیم پیچ کوچک با پوشش پلاستیکی برای چند دقیقه روی سر شما قرار می‌گیرد؛ اما برخی معایب بازتوانی سکته مغزی با آر تی ام اس می‌تواند شامل سردرد جزئی باشد که اغلب پس از چند ساعت یا با مصرف یک دوز استامینوفن برطرف می‌شود.

همچنین یک عارضه جانبی بسیار نادر این درمان، خطر تشنج است. به همین خاطر پزشک قبل از شروع درمان بیمار را به طور کامل معاینه می‌کند تا احتمال بروز تشنج را بررسی کند. البته بازتوانی سکته مغزی با rtms برای همه افراد مناسب نیست و افرادی که سابقه تشنج، ضربان سازهای قلبی و کاشت فلزی در هر نقطه از سر یا دهان دارند، مناسب این روش نیستند. شما می‌توانید با درمانگر یا پزشک خود در مورد اینکه آیا کاندید مناسبی برای rTMS هستید، صحبت کنید.

توانبخشی سکته مغزی با تحریک مغناطیسی مغز در کلینیک تهران rTMS

توانبخشی سکته مغزی با کمک rtms یک روش مناسب برای کمک به افراد ناتوان برای به دست‌آوردن توانایی انجام حرکات روزمره است؛ اما انجام این روش درمانی به دانش، مهارت و تجربه بالا نیاز دارد. بنابراین برای انتخاب محل درمان دقت کافی داشته ‌باشید. کلینیک تهران آر تی ام اس با مجرب‌ترین پرسنل و با سابقه کافی در روزهای سخت پس از سکته مغزی کنار شما است تا بتوانید هرچه سریع‌تر توانایی‌های خود را به دست‌آورید.

در کلینیک تهران rTMS  فرآیند درمانی، توسط یک تکنسین پزشکی آموزش‌دیده ارائه می‌شود. تعداد دقیق تعداد جلسات rTMS می‌تواند بر اساس اهداف، نیازها و تحمل شما نسبت به مداخله متفاوت باشد. به این ترتیب، دفعات و مدت جلسات درمان توسط درمانگر یا پزشک مشخص می‌شود. این روش درمانی اغلب در 5-10 جلسه ارائه می‌شود که هر جلسه بین 10-25 دقیقه طول می‌کشد.

بیشتربخوانید: بهترین کلینیک سردرد تهران

سخن پایانی

تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال مکرر rTMS یک روش درمان سکته مغزی بدون بیهوشی است. این روش به صورت کاملا غیر تهاجمی باعث تحریک سیستم عصبی مرکزی می‌شود و در حال حاضر به عنوان یک درمان احتمالی برای سکته مغزی در نظر گرفته می‌شود. این روش معمولا از طریق یک سیم‌پیچ رسانا که روی پوست سر قرار می‌گیرد، پالس‌های مغناطیسی را به سمت نورون‌ها می‌فرستد و آن‌ها را تحریک می‌کند. به نظر می‌رسد rTMS با فرکانس پایین تحریک‌پذیری قشر مغز را کاهش می‌دهد و معمولا روی نیمکره سالم اعمال می‌شود که ممکن است پس از سکته مغزی بیش‌فعال شود، در حالی که این روش درمانی با فرکانس بالا تحریک‌پذیری قشر مغز را افزایش می‌دهد و اغلب روی نیمکره آسیب‌دیده اعمال می‌شود. البته مانند سایر روش‌های درمان سکته مغزی، بیمار هم باید برای به دست‌آوردن توانایی و استقلال خود تلاش کند.