نوار مغزی چیست ؟ انواع الکتروانسفالوگرافی و مزایای آن

درصورتیکه پزشک شما برایتان تست نوار مغز تجویر کرده‌است، به احتمال زیاد، می‌خواهید بدانید نوار مغزی چیست، چگونه انجام می‌شود و چند دقیقه طول می‌کشد. در این صفحه، به هر آنچه که باید پیش از رفتن به کلینیک الکتروانسفالوگرافی بدانید، خواهیم پرداخت. اما قبل از آنکه به توضیح موارد گفته شده بپردازیم لازم است بدانید که کلینیک تهران rtms با استفاده از تجهیزات پیشرفته و کادری مجرب، خدمات نوار مغز را به صورت تخصصی ارائه می‌دهد. خدمات نوار مغزی یا eeg در این کلینیک شامل موارد زیر است:

• نوار مغز معمولی
• نوار مغز خواب
• نوار مغز پایشی
• نوار مغز تله متری

جهت رزور نوبت و تعیین وقت برای تست نوار مغز با شماره تلفن کلینیک تماس بگیرید.
09309607633

eeg یا نوار مغزی چیست؟

نوار مغزی یا EEG که مخفف الکتروانسفالوگرام (Electroencephalogram) است، به ضبط فعالیت الکتریکی مغز گفته می‌شود. برای هر فرآیند آگاهانه یا ناآگاهانه در بدن مانند رفتار و افکار، سلول‌های مغزی یا همان نورون‌های مغز، به‌صورت مداوم سیگنال‌هایی را برای ارتباط با یکدیگر تولید می‌کنند. این آزمایش می‌تواند برخی از این سیگنال‌های الکتریکی (تکانه‌های عصبی) را ضبط کند. معمولا امواج مغزی دارای یک الگوی منظم و سالمی هستند، که پزشک می‌تواند الگوهای این تکانه‌های الکتریکی را به‌صورت امواج مشاهده و تفسیر کند. اگر الگوها غیرعادی باشند، ممکن است نشانگر بیماری صرع باشند. از این آزمایش اغلب برای تشخیص نوع و شدت صرع استفاده می‌شود؛ ولی، ممکن است پیش از جراحی مغز یا برای تشخیص شرایط مغزی دیگری نیز تجویز شود.

همچنین بخوانید: تفاوت نوار مغز سالم و ناسالم

کابربرد نوار مغزی 

کاربرد نوار مغزی از جمله رایج‌ترین سوالاتی است که بیماران دارند. در واقع بیماران و مراجعه‌کنندگان می‌خواهند مطلع شوند که نوار مغزی یا eeg نشان‌دهنده چه چیزی در قسمت سر و مغز است؟ باید بگوییم که انواع eeg متفاوت بوده و هر کدام متناسب با تشخیص پزشک و عامل مراجعه افراد انجام می‌شود. پس بر اساس دلیل مراجعه و در صورت وجود آسیب در قسمت مغز، بیماری‌ها و اختلالات متفاوتی را نشان خواهد داد.

دستگاه نوار مغز، از طریق امواج نامنظمی که نمایش می‌دهد، مشکل بیمار را بیان می‌کند. در واقع هر مشکلی به شکل موج خاصی نمایش داده می‌شود و پزشک با بررسی آن و اطلاعاتی که در این باره دارد، آن را شناسایی و تشخیص می‌دهد. حتی کوچک‌ترین بی‌نظمی در این موج‌ها نشان‌دهنده یک مشکل خواهد بود؛ اما در حالت کلی نوار eeg طبق کاربردی که داشته، می‌تواند موارد و مشکلات زیر و انواع بیماری های مغز و اعصاب را تشخیص داده و نشان دهد.

• بیماری صرع
• تومورهای مغزی
• آسیب‌های وارده بر مغز توسط ضربه به سر
• آنسفالوپاتی یا همان اختلالات عملکرد مغزی
• آنسفالیت هرپسی یا به بیانی ساده‌تر التهاب مغز
• سکته مغزی
• بیماری کروتزفلد جاکوب (یک بیماری عفونی نادر برای تحلیل مغز است)
• تأییدیه مرگ مغزی افراد در کما
• یافتن سطح هوشیاری افراد در کما
• زوال عقل مانند فرایندهای روان‌پریشی و آلزایمر
• از دست دادن حافظه 
• عفونت درون یا اطراف مغز
• بیماری دژنراتیو مغز (سلول‌های عصبی مغز خود‌به‌خود به‌تدریج می‌میرند.)
• غش‌های مکرر
• سردردهای مکرر
• بیماری‌های روانی 
• ناهنجاری‌های الگوهای خواب و اختلالات خواب

از این تست برای نظارت روی فعالیت مغز و جریان خون به مغز در طول بیهوشی و جراحی نیز استفاده می‌شود. همچنین اگر افراد به علت صدمات شدید به سر یا سایر دلایل واکنشی به هیچ متحرکی نشان ندهند، این آزمایش به پزشک کمک می‌کند ببیند آیا فعالیتی در مغز وجود دارد یا خیر.

انواع تست نوار مغزی یا EEG 

انواع نوار مغزی را می‌توان به چند گروه زیر تقسیم‌بندی کرد:

• نوار eeg معمولی: این نوع تست معمولا حدود 20 تا 40 دقیقه طول می‌کشد. در طول آزمایش، پزشک از شما می‌خواهد استراحت کنید و گاهی چشمان خود را باز و بسته کنید. همچنین ممکن است از شما بخواهد برای چند دقیقه نفس عمیق بکشید. گاهی در این نوع، از چراغ چشمک‌زن برای مشاهده تأثیر آن روی فعالیت مغز شما استفاده می‌شود.
• تست نوار مغز خواب: در این نوع، پزشک از شما می‌خواهد در طول تست بخوابید. اگر نوع معمولی نتواند اطلاعاتی کافی به پزشک ارائه دهد یا پزشک بخواهد اختلالات خواب را بررسی کند، نوع خواب را تجویز می‌کند. در برخی مواقع، پزشک ممکن است از شما بخواهد شب پیش از انجام آزمایش بیدار بمانید تا بتوانید هنگام انجام آزمایش بخوابید که به آن، تست محرومیت از خواب نیز گفته می‌شود.
• الکتروانسفالوگرافی سیار: در این نوع، دستگاه کوچک و قابلِ حملِ ضبط‌کنندهِ نوارِ سر، همانند گیره‌ای به لباس شما وصل می‌شود و فعالیت مغز را در طول یک یا چند روز و شب ضبط می‌کند. زمانی که الکترودهای این دستگاه به مغز شما متصل هستند، می‌توانید بیشتر فعالیت‌های عادی زندگی روزمره خود را انجام دهید. البته باید مراقب باشید این دستگاه خیس نشود.
•  نوار مغز تله‌متری: در این نوع، همزمان با ضبط نوار از شما فیلمبرداری می‌شود. با کمک EEG ویدئویی می‌توان اطلاعات بیشتری را درباره فعالیت مغز به دست آورد. انجام این تست معمولا چند روز طول می‌کشد؛ بنابراین، باید چند روز در بیمارستان بمانید. کارکنان آموزش‌دیده روی سیگنال‌های نوار سر منتقل‌شده به رایانه و فیلمبرداری نظارت می‌کنند.
• نوار مغز تله‌متری تهاجمی: استفاده از این نوع تست نوار مغز متداول نیست؛ ولی، این تست ممکن است برای بررسی اینکه آیا جراحی برای برخی از افراد مبتلا به بیماری صرعِ امکانپذیر است یا نه، استفاده شود. در این نوع، الکترودها از طریق جراحی به‌صورت مستقیم روی مغز قرار داده می‌شوند تا مکان دقیق ایجادکننده تشنج‌ها مشخص شود.

مزایای الکتروانسفالوگرافی چیست؟

تقریباً تا به این قسمت متوجه شدیم که نوار مغزی چیست. شاید انجام این آزمایش به نظر بعضی افراد ترسناک و سخت باشد؛ اما این نوع روش تشخیص بیماری مزایایی هم دارد. این مزایا می‌تواند، استرس و نگرانی شما از این کار را کاهش داده و خیال شما را اندکی آسوده‌تر کند. پس اگر پزشک شما تشخیص انجام این نوار را داده، نگران نباشید و به‌راحتی این آزمایش را انجام دهید.

از مزایای نوار مغزی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• انجام نوار مغز کاملاً بدون درد بوده و هیچ عوارض جانبی برای بیمار به همراه نخواهد داشت.
• این آزمایش کاملاً بدون خطر بوده و یک روش آزمایش و تشخیص بیماری‌های مغزی ایمن و سالم است.
• ازآنجایی‌که نوار مغز بر پایه امواج الکتریکی انجام می‌شود، از خطرات الکترومغناطیسی در آن خبری نیست؛ بنابراین حتی برای مادران باردار هم بی‌خطر بوده و در صورت نیاز در زمان بارداری می‌توانند این آزمایش را انجام دهند.
• این نوار یک تست دقیق برای تشخیص بسیاری از بیماری‌ها بوده و درصد خطا در آن پایین است.
• انجام این روش نسبت به برخی آزمایش‌های دیگر مانند نمونه‌برداری سریع‌تر بوده و نتیجه آن ممکن است چند دقیقه بعد از اتمام الکتروانسفالوگرافی یا نهایت یک‌روزه آماده شود.

معایب نوار مغزی چیست؟

این آزمایش هیچ خطری ندارد و افراد هیچ دردی را هنگام انجام آن احساس نخواهند کرد. معایب نوار مغزی این است که ممکن است علائمی مانند قرمزی را در محل قرارگیری الکترودها مشاهده کنید. این علائم پس از چند ساعت برطرف خواهند شد.

اگر دچار تشنج هستید، حتما پیش از انجام آزمایش با پزشک درباره آن صحبت کنید؛ زیرا، یکی از معایب نوار مغزی این است که چراغ چشمک‌زن یا تنفس عمیق در طول این تست ممکن است باعث تحریک تشنج شوند. البته خطر تشنج بسیار کم است. اگر فرد دچار تشنج شود، تیم پزشکی حاضر در کلینیک بلافاصله درمان را شروع خواهند کرد.

نوار مغز چگونه انجام می شود ؟

الکتروانسفالوگرافی توسط 8 یا 16 یا 25 جفت الکترود انجام می‌شود که تعداد آن را پزشک تشخیص می‌دهد. تکنیسین از شما می‌خواهد روی تخت معاینه دراز بکشید یا بنشینید و هیچ حرکتی نکنید. به‌دقت به سخنان او گوش دهید و هیچ کاری به جز توصیه‌های او انجام ندهید؛ زیرا، انجام هر گونه حرکت اضافی مانند حرکات سریع چشم روی نتایج آزمایش تأثیر می‌گذارد. سپس تکنیسین حسگرها را به پوست سر شما می‌چسباند. این حسگرهای کوچک، فعالیت الکتریکی سلول‌های مغز را دریافت می‌کنند و آن‌ها را به دستگاه می‌فرستند. سپس دستگاه، مجموعه‌ای از خطوط را روی کاغذ یا روی صفحه رایانه نشان می‌دهد. دستگاه تنها فعالیت مغز را ضبط می‌کند و هیچ نقشی در تحریک آن ندارد.

در طول آزمایش، تکنیسین از شما می‌خواهد ابتدا با چشمان باز و سپس با چشمان بسته استراحت کنید. اگر تست تجویزشده از نوع خواب باشد، از شما می‌خواهند که بخوابید. در تست معمولی، گفته می‌شود که نفس عمیق و سریع بکشید یا به چراغ چشمک‌زن خیره شوید؛ زیرا، این دو می‌توانند الگوهای امواج مغزی شما را تغییر دهند. در برخی موارد، ممکن است از شما خواسته شود با دستگاه EEG به خانه بروید. دستگاه، اطلاعات را به‌صورت مستقیم به مطب پزشک می‌فرستد یا آن‌ها را ضبط می‌کند.

آمادگی لازم برای انجام نوار مغزی یا EEG

موهای خود را پیش از آزمایش بشویید و از شامپوی نرم‌کننده، روغن، اسپری و ژل روی موهای خود استفاده نکنید. با موهای خیس به مرکز آزمایش نروید. اگر از اکستنشن مو (موی مصنوعی) استفاده می‌کنید، از پزشک یا مرکز آزمایش بپرسید آیا نیاز به رعایت دستورالعمل خاصی است یا خیر.

پیش از آزمایش، نام تمام داروهایی را که مصرف می‌کنید در کاغذی بنویسید و به پزشک بدهید. حتی داروهای بدون نسخه و مکمل‌های گیاهی را نیز به این لیست اضافه کنید. پزشک ممکن است از شما بخواهد مصرف داروی خاصی را متوقف کنید. بدون مشورت با پزشک خود، داروهای دیگری را مصرف نکنید یا مصرف داروهای تجویزشده را متوقف نکنید.

ممکن است لازم باشد کمی در طول آزمایش بخوابید. در این صورت، پزشک از شما خواهد خواست شب قبل از آزمایش کمتر از همیشه بخوابید. اگر پزشک از شما خواسته است پیش از انجام آزمایش بخوابید، از خوردن یا نوشیدن هر چیزی دارای کافئین، نوشیدنی انرژی‌زا یا محصولاتی که می‌توانند شما را بیدار نگه دارند، خودداری کنید.

بعد از تست نوار مغز چه کارهایی باید انجام دهیم؟

پس از نوار مغزی یا eeg، کارهای زیر را انجام دهید:

• تکنیسین الکترودها را با کمک چسبی به پوست سر شما می‌چسباند. پس از اتمام آزمایش، الکترودها را برمی‌دارد و محل الکترودها را شست‌وشو می‌دهد تا چسبی باقی نماند. اگر احساس می‌کنید چسبی روی سر شما باقی مانده است، می‌توانید از پاک‌کننده لاک ناخن برای حذف آن‌ها استفاده کنید.
• گاهی پزشک از بیمارانی مانند افراد مبتلا به تشنج می‌خواهد رانندگی نکنند. اگر پزشک اشاره‌ای به این موضوع  نکرده است، می‌توانید رانندگی کنید و به خانه بروید. همچنین اگر الکتروانسفالوگرافی در شب انجام می‌شود، بهتر است از فردی بخواهید شما را به خانه برساند.
• اگر مصرف داروهایی را پیش از انجام آزمایش متوقف کرده بودید، معمولا می‌توانید دوباره آن‌ها را همانند گذشته مصرف کنید.
• اگر داروی آرام‌بخشی را برای انجام آزمایش طبق تجویز پزشک مصرف کرده بودید، ممکن است لازم باشد تا زمانی که تأثیر آن از بین برود، استراحت کنید. در چنین شرایطی، حتما از فردی بخواهید شما را به خانه برساند و خودتان رانندگی نکنید.
• پزشک با توجه به شرایط خاص شما ممکن است از شما بخواهد نکات دیگری را نیز رعایت کنید.

چه موقع نوار مغز بگیریم؟

امروزه افراد با شنیدن برخی صحبت‌های اطرافیان نگران می‌شوند و زمانی که درباره بیماری فردی صحبت می‌شود، با کوچک‌ترین علائم مشابهی در خود، استرس می‌گیرند. این افراد حتی به فکر انجام آزمایش‌های مختلف افتاده و سراغ پزشک می‌روند. این مورد درباره بیماری‌های مربوط به مغز و سر هم اتفاق می‌افتد و حتی بعضی افراد با کوچک‌ترین علائم مانند سردردهای خفیف نگران می‌شوند و فکر می‌کنند که نیازمند انجام الکتروانسفالوگرافی هستند.

اما باید بگوییم که نگران نباشید. اگر شما دارای علائم خاصی باشید و پزشک شما تشخیص دهد که نیازمند انجام egg هستید، از شما می‌خواهد که این آزمایش را انجام دهید. در غیر این صورت نیازی به انجام آن نیست؛ اما در برخی موارد پزشک انجام این نوار را ضروری دانسته و از بیمار نوار مغز می‌گیرد. پزشکان معمولاً در صورت مشاهده موارد زیر توصیه می‌کنند که حتماً یک نوار مغزی انجام دهید.

• هنگامی که افراد دچار تشنج می‌شوند.
• زمانی که فرد بی‌دلیل و کاملاً ناگهانی بیهوش شده یا سکته می‌کند.
• برای افرادی که سرگیجه و سردردهای شدید داشته و احتمال وجود تومور را دارند.
• اگر فردی دچار آلزایمر یا نشانه‌های زوال عقل باشد، پزشک برای تشخیص دقیق و سریع آن از نوار مغزی استفاده می‌کند.
• هنگامی که به سر ضربه شدیدی وارد شود، طبق تشخیص پزشک انجام این آزمایش لازم و ضروری است.
• در صورت مسمومیت دارویی برای تشخیص اثرات آن روی مغز و اعصاب از این نوار استفاده می‌شود.
• اگر فردی دچار اختلالات شدید در خواب باشد، نه اختلالات ساده، انجام این تست ضروری خواهد بود.

البته همان‌طور که در ابتدای این قسمت هم اشاره شد، دوباره تکرار می‌کنیم که تشخیص همه این موارد به عهده پزشک است. پزشک با بررسی و پرسیدن سؤالات متعدد، در صورت نیاز برای تشخیص قطعی مشکل، شما را برای انجام این نوار می‌فرستد. پس ابتدا به یک کلینیک معتبر مراجعه کرده و با پزشک مشورت کنید.

هزینه نوار مغزی چقدر است؟

هزینه نوار مغزی به عوامل بسیاری بستگی دارد؛ برای مثال، اگر بیمه داشته باشید، ممکن است شرکت بیمه تمام یا بخشی از هزینه تست نوار مغز را پرداخت کند. همچنین هزینه این آزمایش ممکن است در شهرها یا کلینیک‌های مختلف متفاوت باشد. برای کسب اطلاعات دقیق درباره هزینه این تست بهتر است با شماره‌های مرکز فوق تخصصی تهران آر تی ام اس تماس بگیرید.

سخن پایانی

در این مقاله از تهران آر تی ام اس، بررسی کردیم که انواع نوار مغزی چیست و چه کاربردها، مزایا و معایبی دارد. حال می‌دانید که الکتروانسفالوگرافی هیچ عوارض جانبی جدی برای افراد نداشته و با خیال راحت می‌توان برای تست نوار مغز اقدام کرد. فقط برای انجام این نوار eeg باید یک سری نکات را قبل از انجام تست رعایت کنید. اگر شما نیز طبق نظر پزشک نیاز به انجام نوار مغزی یا eeg دارید، می‌توانید به مرکز درمانی tms در تهران مراجعه کرده و بهترین خدمات را دریافت نمایید.

تهران آر تی ام اس