علائم آلزایمر در مردان، زنان و میانسالی

قبل از آنکه به بررسی علائم آلزایمر بپردازیم بهتر است ببینم که زوال عقل یا آلزایمر چیست (AD)، یکی از پیچیده‌ترین و تأثیرگذارترین اختلالات عصبی است که روزبه‌روز در جوامع جهانی بیشتر و شدیدتر می‌شود. این اختلال عمدتاً در افراد سالخورده به‌ویژه بالای ۶۵ سالگی شایع است، اما ممکن است در سنین جوان‌تر نیز رخ دهد. این بیماری عصبی مزمن، اثراتی دائمی بر عملکرد ذهنی فرد دارد و با پیشرفت آن، زندگی روزمره فرد به چالش کشیده می‌شود. از جمله علائم بارز آلزایمر می‌توان به ناپایداری حافظه، ازدست‌دادن توانایی‌های شناختی، و تغییرات در رفتار فرد اشاره کرد. این بیماری به‌عنوان یکی از چالش‌های جدی سلامتی مخصوصاً در دوران پیری نه‌تنها نیازمند توجه پزشکی است، بلکه نقش اساسی جامعه و خانواده را نیز در مدیریت و پشتیبانی از افراد مبتلا به آن مورد تأکید قرار می‌دهد.

در این مقاله، به بررسی علائم آلزایمر و اهمیت تشخیص آلزایمر در مراحل اولیه ابتلا می‌پردازیم. با آگاهی از این علائم، ما می‌توانیم بهترین راهکارها را برای مقابله با این چالش پیدا کنیم. به یاد داشته باشید که شناخت بهتر این بیماری می‌تواند در ارتقای کیفیت زندگی افراد مبتلا و جلوگیری از پیشرفت آسیب‌های ذهنی آنان تأثیرگذار باشد.

مطالعه بیشتر: تشخیص آلزایمر با نوار مغز

علائم آلزایمر خفیف

علائم آلزایمر خفیف ممکن است در مراحل اولیه این اختلال ظاهر شود و معمولاً به‌تدریج تشدید پیدا کند. برخی از این علائم عبارت‌اند از:

• ازدست‌دادن حافظه: این شامل فراموشی واقعیت‌های روزمره مثل فراموش‌کردن نام مکان و اشیاها یا اطلاعات جدید است که ممکن است زندگی روزانه را برای فرد مختل کند. تصمیمات نادرست یا ناپایدار ممکن است ناشی از قضاوت ضعیف و تخمین‌های نادرست در افراد مبتلا به آلزایمر خفیف باشد.
• دشواری در برنامه‌ریزی و انجام وظایف روزانه: افراد ممکن است مشکلاتی در برنامه‌ریزی فعالیت‌های روزانه مثل پخت‌وپز یا مدیریت وقت داشته باشند و از خودانگیختگی و ابتکار عمل در انجام فعالیت‌ها کاسته شود. حتی انجام کارهای عادی روزانه ممکن است زمان بیشتری از قبل نیاز داشته باشد.
• گم‌شدن در مکان‌های آشنا: افراد ممکن است در محل‌هایی که قبلاً برایشان آشنا بوده، گم شوند یا مشکلاتی در شناخت محیط اطراف داشته باشند.
• تکرار سؤالات یا فراموش‌کردن اطلاعات: افراد ممکن است به یک یا چند سؤال را که قبلاً پرسیده‌اند و جواب گرفته‌اند، چندباره بازهم بپرسند یا اطلاعاتی که قبلاً یاد گرفته‌اند را فراموش کنند. حتی ممکن است تغییراتی در زبان و گفتار فرد اتفاق بیفتد و در یافتن واژگان مناسب و ایجاد جملات قابل‌فهم با دشواری مواجه شود.
• فراموشی تاریخ یا دانستن مکان فعلی: فرد ممکن است دچار فراموشی در مورد تاریخ، مناسبت‌ها یا حتی آگاهی از محل فعلی خودش شود.

این علائم نشان‌دهنده اختلالات ذهنی خفیف هستند که در مراحل اولیه آلزایمر مشاهده می‌شوند و توجه به آنها و مشاوره با پزشک می‌تواند در تشخیص و مداخله زودتر مؤثر باشد. از جدیدترین و موثرترین روش‌های تشخیص آلزایمر، انجام تست نوار مغز است. بعد از انجام این تست، پزشک متخصص با تفسیر نوار مغز، می‌تواند ابتلای بیمار به آلزایمر را تشخیص دهد.

علائم آلزایمر شدید

تشخیص و درمان آلزایمر به صورت زودهنگام و در موارد شدید می‌تواند در مدیریت بهتر بیماری و ارائه حمایت مناسب به فرد و خانواده‌اش کمک کند. درمان آلزایمر با استفاده از دارو و همچنین بدون استفاده از دارو با استفاده از تحریک مغناطیسی مغز rtms قابل انجام است.

 علائم آلزایمر شدید ممکن است با پیشرفت بیشتر بیماری و تأثیرات گسترده‌تر آن همراه باشد. این علائم عبارت‌اند از:

• افت قابل‌ملاحظه در حافظه: ازدست‌دادن توانایی به یادآوری حتی اطلاعات پایه و آشنا که به‌شدت زندگی روزانه فرد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. ناتوانی در تفکر، حل مسائل یا حتی تشخیص اشیاء و افراد اطراف نیز از جمله مشکلاتی است که فرد مبتلا به آلزایمر شدید ممکن تجربه کند.
• ضعف گفتار و زبان و عدم توانایی در برقراری ارتباط: این گونه افراد در بیان و درک زبان دشواری‌های بسیاری داشته و ممکن است جملات یا کلمات نامفهوم بر زبان بیاورند. ناتوانی در ارتباط صحیح با دیگران هم یکی دیگر از مشکلات افراد مبتلا به آلزایمر شدید است.
• کاهش توانایی در انجام وظایف روزمره: ممکن است فرد نتواند کارهای معمولی مانند تغذیه، بهداشت شخصی، یا حتی رفت‌وآمد در محیط را به‌تنهایی انجام دهد.
• کاهش وزن: افراد مبتلا به آلزایمر شدید ممکن است با کاهش وزن مواجه شوند که احتملا ناشی از مشکلات در تغذیه یا فراموش‌کردن فعالیت‌های روزمره است.
• تغییرات شدید در شخصیت: افراد ممکن است رفتارهای نامعمولی از جمله ترس، توهم یا حتی عصبانیت بیش از حد نشان دهند. حتی صداهایی مثل آه‌کشیدن، ناله‌کردن یا صداهای دیگر تولید کنند که ممکن است ناشی از تغییرات در سیستم عصبی باشد.
• تشنج: برخی افراد ممکن است با تشنج‌های عضلانی مواجه شوند که این امر ممکن است به دلیل تغییرات در ساختار مغز باشد.
• عفونت‌های پوستی: کاهش توانایی در مراقبت از خود می‌تواند منجر به عفونت‌های پوستی شود.
• مشکلات در قورت‌دادن آب دهان: فرد ممکن است به‌سختی آب دهان خود را قورت دهد یا حتی توانایی کامل در قورت‌دادن آب دهان خود را از دست بدهد.
• افزایش نیاز به خواب: شما ممکن است شاهد تغییراتی در چرخه خواب این‌گونه افراد باشید، آنها ممکن است بیشتر از حد معمول بخوابند.
• عدم کنترل ادرار و مدفوع: فرد ممکن است قدرت کنترل ادرار و مدفوع خود را از دست بدهد و در این گونه موارد به کمک نیاز داشته باشد.

علائم آلزایمر در زنان

برخی تحقیقات نشان داده‌اند که زنان، برخی از ویژگی‌ها و علائم را ممکن است به طور خاص تجربه کنند و این ممکن است به دلیل تأثیر هورمون‌ها، ساختار مغز و موارد دیگر باشند. برخی از علائم آلزایمر در زنان عبارت‌اند از:

• زنان ممکن است به طور معمول در سنین بالاتر آلزایمر را تجربه کنند.
• ممکن است مشکلاتی در استفاده از واژگان، ایجاد جملات مفهوم دار یا فهم مطلب داشته باشند.
• تغییرات در رفتار و شخصیت از جمله ترس، افسردگی یا عصبانیت هم جزو علائم رایج این بیماری در هر دو جنس است.
• علائمی مانند فراموشی اطلاعات تازه و زندگی روزمره ممکن است در زنان بیشتر به چشم بیاید.
• ممکن است زنان مبتلا به آلزایمر در انجام وظایف روزمره و در برنامه‌ریزی مشکلاتی داشته باشند.

توجه به این نکات می‌تواند در تشخیص و مدیریت آلزایمر در زنان مفید باشد. همچنین، هرگونه تغییر ناگهان در حافظه یا عملکرد ذهنی باید موردتوجه و ارزیابی پزشکی قرار گیرد.

علائم آلزایمر در مردان

یک مرد ۶۵ ساله به طور متوسط ۶.۳ درصد در معرض خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در طول عمر خود قرار دارد درحالی‌که این خطر برای یک زن ۶۵ساله ۱۲ درصد است، تقریباً دوبرابر بیشتر. جالب بود، نه؟ یکی از راه‌هایی که جنسیت بر خطر ابتلا به این بیماری تأثیر می‌گذارد، هورمون مردانه، تستوسترون است. مقداری تستوسترون به استروژن تبدیل می‌شود و به نظر می‌رسد استروژن از سلول‌های سالم مغز محافظت می‌کند. مردان در سنین بالاتر کاهش شدید سطح استروژن را که زنان بعد از یائسگی تجربه می‌کنند، تجربه نکرده و این ممکن است خطر ابتلا به AD را در مردان کاهش دهد.

علائم آلزایمر در مردان می‌توانند مشابه به علائم این بیماری در زنان باشند، هرچند در برخی موارد، ممکن است تفاوت‌هایی نیز وجود داشته باشد. مشکلات در حافظه کوتاه‌مدت، تغییرات در توانایی زبانی، ضعف و دشواری در تعیین مکان یا زمان فعلی، تغییرات در رفتار و شخصیت از جمله افسردگی، ترسویی یا عصبانیت، مشکلات در اجرای وظایف روزمره و کاهش مهارت‌های اجرایی، مشکلات در تصمیم‌گیری و ارزیابی موقعیت‌ها و غیره از جمله علائمی است که در مردان مبتلا به AD مشاهده می‌شود.

علائم آلزایمر در نوجوانی و جوانی

آلزایمر اغلب به‌عنوان یک اختلال مرتبط با سن و پیری در نظر گرفته می‌شود و در اکثر موارد در نوجوانان و جوانان تشخیص داده نمی‌شود. اما گاهی اوقات ممکن است علائم آلزایمر در نوجوانان به‌عنوان نشانه‌ها و علائم آلزایمر زودرس در این گروه‌های سنی ظاهر شود. برخی از علائم آلزایمر در جوانی و به‌طورکلی علائم و نشانه‌های این اختلال زودرس که ممکن در نوجوانان و جوانان هم مشاهده شود، شامل موارد زیر می‌شوند:

• دشواری در انجام فعالیت‌های آشنا، مشکلات در تمرکز و اجرای وظایف روزمره و همچنین کاهش توانایی در انجام کارهای عادی و خودمختار.
• دشواری در تعیین زمان یا مکان، فراموش‌کردن تاریخ‌ها و حتی روزهای هفته و گم‌شدن در مکان‌های آشنا و دشواری در تعیین مکان فعلی.
• ازدست‌دادن بینایی، مشکلات در خواندن متون و درک صحیح اطلاعات نوشته شده، دشواری در تشخیص فواصل و رنگ‌ها، به‌ویژه در هنگام رانندگی.
• مکث و دشواری در تکمیل جملات، به‌خصوص در گفتگوهای پیچیده و دشواری در یافتن و استفاده از کلمات اختصاصی.
• قراردادن اشیا در مکان‌های اشتباه و غیرمعمول
• مشکلات در تصمیم‌گیری، به‌ویژه در مسائل مالی و مدیریت زندگی روزمره.
• ازدست‌دادن علاقه به شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و منزوی شدن از محیط کار یا فعالیت‌های گروهی.
• تغییرات رفتاری و شخصیتی و نوسانات شدید در خلق‌وخو، از جمله سردرگمی، افسردگی، اضطراب و تحریک‌پذیری بیش از حد.

علائم آلزایمر در میانسالی و پیری

علائم آلزایمر در میانسالی و پیری ممکن است به شکل‌ها و میزان‌های مختلف ظاهر شوند. زیرا آلزایمر بیماری تدریجی است که با گذر زمان، نشانه‌ها و اثرات آن افزایش می‌یابند. ازاین‌رو علائم الزایمر در ۴۰ سالگی ممکن است با علائم آلزایمر در پیری متفاوت باشد. برخی از علائم معمول آلزایمر در میانسالی و پیری عبارت‌اند از:

• کاهش توانایی به یادآوری اطلاعات جدید.
• ازدست‌دادن حافظه کوتاه‌مدت که ممکن است به‌تدریج به حافظه بلندمدت نیز اثر بگذارد.
• تکرار سؤالات یا جملات بدون آگاهی از آن.
• مشکلات در زبان و گفتار و دشواری در استفاده از واژگان و ساختار جملات.
• کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره یا ازدست‌دادن انگیزه برای انجام وظایف.
• اختلال در خواب یا تغییرات در الگوهای خواب.
• تغییرات در خلق‌وخو و احساسات، از جمله افسردگی یا اضطراب
• تحریک‌پذیری بیش از حد یا سردرگمی در وضعیت‌های روزمره.
• عدم توانایی در مدیریت احساسات و واکنش‌های مناسب به وضعیت‌ها.
• فراموش‌کردن تاریخ، زمان یا مکان فعلی و گم‌شدن در مکان‌های آشنا
• تحولات در رفتارها و عادات روزمره و قراردادن اشیاء در مکان‌های نامناسب یا فراموش‌کردن جای وسایل روزمره.
• حس ناامیدی و عدم رضایت از زندگی.
• کاهش توانایی در مراقبت از خود و انجام وظایف شخصی مانند بهداشت شخصی
• دشواری در تصمیم‌گیری و حل مسائل روزمره.

جمع‌بندی

آگاهی از علائم آلزایمر در پیری، جوانی، میانسالی و.. و درک صحیح از مراحل مختلف آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. با شناخت زودتر نشانه‌ها و تغییرات در رفتار و حافظه، می‌توان برخورد و اقدامات مناسبی را برای مدیریت و پشتیبانی از افراد مبتلا به آلزایمر انجام داد. همچنین، حمایت و همدلی خانواده و افراد نزدیک نقش بسیار مهمی در مواجهه با چالش‌های بیماری آلزایمر دارند. فرایند مشاوره و اطلاع‌رسانی به خانواده‌ها نیز می‌تواند در ساخت یک محیط حمایتی و پایدار کمک کند.

با کسب اطلاعات بیشتر درباره این بیماری و پیشرفت‌های علمی در زمینه تشخیص و بهبود حافظه، می‌توان بهبودهای بزرگی در مدیریت و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به آلزایمر را انتظار داشت. امیدواریم باتوجه‌به پژوهش‌ها و پیشرفت‌های پزشکی، روزهای بهتری در انتظار افراد مبتلا به این بیماری باشد.

کلینیک پزشک اول