آیا دردی را در عضلات خود احساس می‌کنید یا دچار ضعف عضلانی شده‌اید؟ نمی‌دانید دلیل ایجاد هر یک از علائم ذکرشده چیست؟ اگر به پزشک مراجعه کنید، او ممکن است چندین آزمایش را تجویز کند تا دلیل دردها و علائم دیگر شما را پیدا کند. یکی از آزمایش‌ها ممکن است نوار عصب و عضله باشد. نتیجه تست نوار عصب و عضله به پزشک کمک می‌کند تا مشکل عضلات شما را تشخیص دهد و بهترین روش درمانی را تجویز کند.
نوار عصب و عضله چیست و چه انواعی دارد؟ در این صفحه، به این سؤالات پاسخ خواهیم دارد و به روند کار و سایر چیزهایی که باید درباره نوار عصب و عضله بدانید، خواهیم پرداخت. همچنین به بایدها و نبایدها قبل و بعد از این انجام این آزمایش در مرکز تخصصی تهران آر تی ام اس نیز اشاره خواهیم کرد.
نوار عصب و عضله چیست؟ انواع آن
نوار عصب و نوار عضله روشی است تشخیصی برای بررسی سلامت ماهیچه‌ها و آن دسته از سلول‌های عصبی که مسئول کنترل آن‌ها هستند. وظیفه این سلول‌های عصبی که نورون‌های حرکتی نیز نامیده می‌شوند این است که سیگنال‌های مربوط به انقباض و انبساط عضلات را انتقال دهند. این آزمایش می‌تواند این سیگنال‌ها را به نمودار تبدیل کرده و در تشخیص آسیب یا بیماری به پزشک کمک کند.
اگر علائم بیماری‌ها یا آسیب‌های عضلات یا اعصاب مانند گزگز، بی‌حسی، گرفتگی عضلانی، ضعف عضلانی، فلج و انقباض غیر ارادی عضلات در فردی مشاهده شود، پزشک معمولا این آزمایش را تجویز می‌کند. نتیجه این آزمایش به پزشک کمک می‌کند مشکلات ماهیچه، اعصاب و مشکلاتی را که بر رابطه بین این دو تأثیر می‌گذارند، تشخیص دهد.
انواع نوار عصب و عضله را می‌توان از دو نظر بررسی کرد. با توجه به محل قرارگیری الکترودها و تعداد الکترودهای استفاده شده، می‌توان آن را به سه نوع EMG سطحی، EMG با چگالی بالا و EMG سوزنی تقسیم‌بندی کرد. همچنین انواع آن را می‌توان از نظر محل آزمایش نیز بررسی کرد:
نوار عصب و عضله دست
اگر فردی با علائمی مانند گزگز، بی‌حسی و درد در دست، مچ و ساعد به پزشک مراجعه کند، پزشک نوار عصب دست را تجویز خواهد کرد تا بتواند دلیل این علائم را پیدا و درمانی مناسب تجویز کند. این آزمایش به پزشک نشان می‌دهد که اعصاب دست به چه ناحیه‌ای فشار وارد می‌کنند یا اعصاب در چه ناحیه‌ای گیر کرده‌اند. EMG موثرترین تست برای تشخیص دقیق سندرم تونل کارپال و سندرم استفاده بیش از اندازه از اندام فوقانی است.
نوار عصب پا
اگر علائمی مانند درد، بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن و ضعف ناگهانی را در پا مشاهده می‌کنید، پزشک از شما خواهد خواست آزمایش نوار عصب پا را انجام دهید. پزشک با کمک این آزمایش می‌تواند دلیل درد نقاط مختلف پا را پیدا کند. برخی از علائم پا به دلیل مشکلاتی در ستون فقرات مشاهده میشود و این آزمایش می‌تواند در تشخیص این مشکلات نیز به پزشک کمک کند.
نوار عصب و عضله کمر
اگر علائم کمر شما مشابه علائم آسیب‌ها یا بیماری‌هایی مانند انواع آرتریت در کمر و لگن باشند، نوار عصب کمر برای تشخیص مشکل شما تجویز خواهد شد. این نوع آزمایش به پزشک کمک می‌کند مشکلات دیسک‌ها و مهره‌های کمر و فشردگی اعصاب اطراف آن‌ها را تشخیص دهد.
نوار عصب و عضله گردن
نوار عصب گردن نیز به پزشک کمک می‌کند التهاب یا فتق دیسک گردن را تشخیص دهد و درمانی مناسب با شدت و نوع بیماری تجویز کند. تشخیص مشکلات اعصاب گردن با این آزمایش امکان‌پذیر است.
کاربرد نوار عصب و عضله چیست ؟
نتیجه تست نوار عصب و عضله EMG به پزشک کمک می‌کند علت اصلی علائم شما مانند گزگز، بی‌حسی و ضعف عضلانی را تعیین کند. کاربرد نوار عصب و عضله در تشخیص موارد زیر است:
- اختلالات عضلات مانند دیستروفی عضلانی.
- اختلالاتی مانند میاستنی گراویس که بر توانایی سلول‌های عصبی در ارسال سیگنال‌های الکتریکی به ماهیچه‌ها تأثیر می‌گذارند.
- رادیوکولوپاتی
- اختلالات عصب محیطی مانند سندروم تونل کارپال که روی اعصاب خارج از نخاع تأثیر می‌گذارند.
- اختلالات عصبی مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک یا بیماری ALS
نتایج غیر طبیعی روش‌های تست نوار عصب و عضله ممکن است نشانگر بیماری‌ها و شرایط زیر باشند:
- نوروپاتی الکلی: آسیب به اعصاب به علت نوشیدن بیش از اندازه الکل.
- اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS): بیماری نورون‌های حرکتی (کنترل‌کننده عضلات) در مغز و نخاع.
- آسیب عصب زیر بغل: آسیب به عصبی که حرکت و احساس شانه را کنترل می‌کند.
- دیستروفی عضلانی بکر: ضعف عضلانی پاها و لگن.
- آسیب شبکه بازویی: روی آن دسته از اعصابی که از گردن خارج و به بازو وارد می‌شوند، تأثیر می‌گذارد.
- سندروم تونل کارپال: مشکلی که روی عصب میانی (مدین) در مچ و دست تأثیر می‌گذارد.
- سندروم تونل کوبیتال: مشکلی که روی عصب اولنار در آرنج تأثیر می‌گذارد.
- اسپوندیلوز گردنی: گردن‌درد به علت فرسودگی دیسک‌ها و استخوان‌های گردن.
- آسیب به عصب پرونئال: منجر به از دست دادن توانایی حرکت و احساس در پاها میشود.
- درماتومیوزیت: یک بیماری عضلانی با علائمی مانند التهاب و بثورات پوستی است.
- دیستروفی عضلانی دوشن: یک بیماری ارثی که ضعف عضلانی علامت اصلی آن است.
- دیستروفی عضلانی فاسیواسکاپولوهومرال: ضعف عضلانی و از بین رفتن بافت عضلانی.
- آسیب به عصب فمورال: از دست دادن توانایی حرکت و احساس در بخش‌هایی از پاها.
- آتاکسی فریدریش: یک بیماری ارثی است که روی نواحی کنترل‌کننده هماهنگی، حرکت عضلات و سایر عملکردها در مغز و نخاع تأثیر می‌گذارد.
- سندرم گیلن باره: اختلال خودایمنی اعصاب که باعث ضعف یا فلج عضلانی میشود.
- سندرم لامبرت ایتون: اختلال خودایمنی اعصاب که باعث ضعف عضلانی میشود.
- مونونوروپاتی: آسیب به یک عصب که باعث از دست دادن توانایی حرکت، احساس یا سایر عملکردهای آن عصب میشود.
- میوپاتی: تحلیل عضلانی ناشی از اختلالاتی مانند دیستروفی عضلانی.
- میاستنی گراویس: بیماری خودایمنی اعصاب که باعث ضعف در عضلات ارادی میشود.
- نوروپاتی محیطی: به آسیب به اعصاب خارج از مغز و نخاع گفته میشود.
- پلی میوزیت: ضعف عضلانی، تورم، حساسیت و آسیب بافتی عضلات اسکلتی.
- آسیب به عصب رادیال: باعث از دست دادن توانایی حرکت یا احساس در پشت بازو یا دست میشود.
- آسیب یا فشار به عصب سیاتیک: باعث ضعف، بی‌حسی یا گزگز در پا میشود.
- پلی نوروپاتی حسی: باعث کاهش توانایی حرکت یا احساس به علت آسیب عصبی میشود.
- سندرم شای دراگر: بیماری سیستم عصبی که باعث میشود علائمی در سراسر بدن مشاهده شود.
- فلج دوره‌ای تیروتوکسیک: ضعف عضلانی ناشی از سطوح بالای هورمون تیروئید.
- آسیب به عصب تیبیال: باعث از دست دادن توانایی حرکت یا احساس در پا میشود.
روند کار نوار عصب و عضله به چه صورت است؟
پزشک از شما خواهد خواست روی میز معاینه دراز بکشید یا روی یک صندلی بنشینید. همچنین پزشک ممکن است از شما بخواهد موقعیت بدن خود را در طول تست تغییر دهید. نوار عصب و عضله را می‌توان به دو بخش مطالعه هدایت عصبی و EMG سوزنی تقسیم‌بندی کرد.
مطالعه هدایت عصبی مرحله اول نوار عصب و نوار عضله است. در این مرحله، حسگرهای کوچکی به نام الکترودهای سطحی روی پوست ناحیه دردناک گذاشته میشود تا توانایی نورون‌های حرکتی در ارسال سیگنال‌های الکتریکی بررسی شود. پس از اتمام آزمایش، پزشک الکترودهای سطحی را از روی پوست برمی‌دارد.
در بخش دوم روند کار این تست یا همان EMG سوزنی از حسگرهایی که با نام الکترودهای سوزنی شناخته می‌شوند، برای بررسی سیگنال‌های الکتریکی استفاده میشود. پزشک ابتدا ناحیه دردناک را با یک ضدعفونی‌کننده تمیز می‌کند. سپس الکترودهای سوزنی را به‌صورت مستقیم به بافت عضله وارد می‌کند تا فعالیت عضله هنگام استراحت و انقباض را ارزیابی کند. ممکن است کمی درد را هنگام وارد شدن سوزن‌ها احساس کنید. این الکترودها پس از اتمام مرحله دوم برداشته می‌شوند.
در هر دو بخش از روند کار نوار عصب و عضله، الکترودها سیگنال‌های الکتریکی کوچکی را به اعصاب شما ارسال می‌کنند. رایانه می‌تواند این سیگنال‌ها را به نمودارها یا مقادیر عددی تبدیل کند تا پزشک بتواند نتیجه آزمایش را تفسیر کند و علت علائم شما را پیدا کند. این آزمایش معمولا بین 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد.
آیا تست نوار عصب و عضله ضرر دارد؟
تست نوار عصب و عضله را می‌توان آزمایشی بسیار کم‌خطر معرفی کرد. البته گاهی ممکن است دردی را در ناحیه آزمایش شده احساس کنید. درد معمولا کمتر از 24 ساعت طول می‌کشد و با داروهای مسکن بدون نسخه مثل ایبوپروفن تسکین می‌یابد؛ ولی، گاهی ممکن است پس از چند روز برطرف نشود. در موارد نادر، ممکن است علائمی مانند گزگز، زخم و تورم را در ناحیه‌ای که سوزن‌ها وارد شده‌اند، مشاهده کنید. اگر چنین علائمی را مشاهده کردید یا درد و تورم بدتر شد، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. عوارض نادر دیگر نوار عصب و عضله عبارت‌اند از:
- خونریزی: خونریزی خفیف طبیعی است و می‌توانید آن را با کمپرس یخ به حداقل برسانید. خونریزی شدید حتی در بیمارانی که داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کنند، تاکنون مشاهده نشده است.
- عفونت: اگر تب و سایر علائم عفونت را بیش از 24 ساعت پس از انجام آزمایش مشاهده می‌کنید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
قبل و بعد از انجام نوار عصب و عضله چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟
قبل از انجام آزمایش، نکات زیر را رعایت کنید:
- اگر مبتلا به اختلال خونریزی هستید یا باتری یا دستگاه الکتروشوک در قلب خود دارید، حتما به پزشک اطلاع دهید؛ زیرا، ممکن است انجام آزمایش در این شرایط امکان‌پذیر نباشد.
- از سیگار کشیدن سه ساعت قبل از آزمایش خودداری کنید.
- به حمام بروید تا چربی‌های پوست از بین بروند. از مالیدن هر گونه لوسیون یا کرم پس از حمام روی پوست خود خودداری کنید.
- لباس راحتی بپوشید تا پزشک بتواند به‌آسانی ناحیه دردناک را ارزیابی کند. برای نوار عصب بازو یا گردن، بهتر است لباس بدون آستین بپوشید. ممکن است از شما خواسته شود لباس بیمارستان را قبل از انجام آزمایش بپوشید.
- اگر داروهای ضد انعقاد مانند پلاویکس یا کومادین مصرف می‌کنید، به پزشک اطلاع دهید. لازم نیست مصرف این داروها را متوقف کنید؛ ولی، پزشک حتما باید بداند شما چنین داروهایی را مصرف می‌کنید.
- اگر سابقه بیهوشی به علت استفاده از سوزن دارید، حتما به پزشک اطلاع دهید تا اقداماتی برای کاهش نگرانی شما انجام دهد.
- اگر داروهای آنتی‌بیوتیک را به علت کارهای دندانپزشکی، سوفل قلب، دریچه مصنوعی قلب، مفصل مصنوعی و موارد دیگری مصرف می‌کنید، به پزشک اطلاع دهید.
پس از انجام آزمایش اگر درد ناشی از تست را هنوز پس از 24 ساعت احساس می‌کنید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
هزینه نوار عصب و عضله چقدر است؟
هزینه نوار عصب و عضله به عوامل زیر بستگی دارد:
- ناحیه‌ای که آزمایش خواهد شد: هر چه نواحی بیشتری آزمایش شود، هزینه بیشتری باید بپردازید.
- بیمه: برخی از شرکت‌های بیمه، کل یا بخشی از هزینه آزمایش EMG را می‌پردازند. با شرکت بیمه خود صحبت کنید تا اطلاعاتی در این باره به دست آورید.
- مرکزی که آزمایش در آن انجام خواهد شد: گاهی مرکزی که پزشک برای انجام این آزمایش پیشنهاد داده است، از نظر هزینه بهترین گزینه نیست. شما می‌توانید پیشنهاد پزشک را قبول کنید تا خودتان به دنبال مرکزی با قیمت پایین‌تر بگردید. اگر دنبال بهترین قیمت هستید، می‌توانید به کلینیک نوار عصب و عضله ما مراجعه کنید.
- دستمزد پزشک: دستمزد پزشکانی که نتایج آزمایش را می‌خوانند و تفسیر می‌کنند، ممکن است با توجه به تجربه و سطح تخصص آن‌ها متفاوت باشند.
با توجه به عوامل ذکرشده، نمی‌توان هزینه دقیق تست نوار عصب و عضله را بدون مراجعه به کلینیک مشخص کرد؛ بنابراین، برای کسب اطلاعات دقیق‌تر درباره هزینه این آزمایش بهتر است با کلینیک تماس بگیرید.
مرکز تست نوار عصب و عضله در تهران
اگر به دنبال بهترین مرکز نوار عصب و عضله در تهران می‌گردید به مرکز فوق تخصصی تهران آر تی ام اس مراجعه کنید. در مرکز فوق تخصصی ما، انواع تست نوار عصب و عضله با فناوری‌های پیشرفته انجام میشود. همچنین تکنسین‌ها و پزشکان مرکز ما در انجام آزمایش و تشخیص بیماری‌های عصبی دارای دانش تخصصی و سال‌ها تجربه هستند. اگر سؤالاتی درباره نوار عصب و نوار عضله در مرکز تهران آر تی ام اس دارید، برای گرفتن پاسخ سؤالات خود و کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با شماره‌های درج شده در سایت تماس بگیرید یا به مرکز مراجعه کنید.
دیگر خدمات کلینیک تهران آر تی ام اس که در این مرکز ارائه میشود شامل موارد زیر است:
نوار عصب و عضله ممکن است کمی ناراحت کننده باشد، اما معمولاً دردناک نیست. در طی این آزمایش، پزشک از الکترودهایی برای بررسی عملکرد عضلات و اعصاب استفاده می‌کند. برخی از بیماران احساس ناخوشایندی شبیه به "گزگز" یا "شوک" خفیف را تجربه می‌کنند، خصوصاً هنگام استفاده از جریان الکتریکی برای بررسی اعصاب. با این حال، این احساس معمولاً موقت است و بعد از آزمایش از بین می‌رود. در هر صورت، میزان درد و ناراحتی بستگی به حساسیت فردی بیمار دارد.
پزشکان نوار عصب و عضله را برای ارزیابی سلامت عضلات و اعصاب بدن تجویز می‌کنند. این آزمایش برای تشخیص مشکلاتی مانند سندرم تونل کارپال، نوروپاتی محیطی، رادیکولوپاتی، و بیماری‌های عضلانی استفاده میشود. اگر بیمار علائمی مانند ضعف عضلانی، بی‌حسی، گزگز، دردهای عصبی، یا کاهش حس در دست‌ها و پاها داشته باشد، پزشک ممکن است این تست را برای تعیین علت و شدت مشکل تجویز کند.
برای آمادگی جهت انجام نوار عصب و عضله، بهتر است بیمار از استفاده از لوسیون‌ها و کرم‌های بدن در روز آزمایش خودداری کند، زیرا این مواد می‌توانند با الکترودها تداخل ایجاد کنند. لباس‌های راحت بپوشید که دسترسی به نواحی مختلف بدن را برای پزشک آسان کند. همچنین، اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید یا بیماری‌های مرتبط با قلب یا عروق دارید، حتماً پیش از آزمایش به پزشک خود اطلاع دهید تا هرگونه اقدام احتیاطی لازم را انجام دهد.